Pod hasłem „Pierwsza pomoc nie może czekać” przebiega w całej Polsce akcja edukacyjna. Celem jest przygotowanie każdego do udzielenia pomocy osobom poszkodowanym na skutek wypadku, w przypadku nagłego zachorowania itp.

Organizatorem ogólnopolskiej akcji jest firma Valeant, producent leków MaxiBiotic i Diosminex.

Szkol się – co pięć lat

Przedstawiciel redakcji „Dziennik Pomorza” wziął udział w całodniowym szkoleniu w Hotelu Scandic **** w Gdańsku. Zajęcia prowadzili doświadczeni fachowcy: lekarz anestezjolog i ratownik medyczny.

Wykład i ćwiczenia były przeprowadzone z wykorzystaniem najnowszych standardów i wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji. U nas działa Polska Rada Resuscytacji, która dostosowuje standardy europejskie do polskich realiów. Standardy i wytyczne w tym zakresie zmieniają się raz na pięć lat trzeba więc swoje wiadomości i umiejętności odświeżać. Informacje aktualizowane można znaleźć na stronie Polskiej Rady Resuscytacji.

Dzięki symulacjom rzeczywistych zdarzeń i ćwiczeniom na profesjonalnym sprzęcie przełamaliśmy barierę, jaka może towarzyszyć w przypadku zetknięcia się oko w oko z sytuacją krytyczną. Szczegóły związane z udzielaniem pierwszej pomocy medycznej są w „Poradniku pierwszej pomocy”, które firma Valeant przekazała do dyspozycji Czytelników.

- Jak państwo myślicie, czy warto udzielać pierwszej pomocy ofierze, czy nie – zapytał słuchaczy jeden z prelegentów. – Ba często słyszy się opinie: „Płacimy podatki, niech oni ratują”.

Słuchacze zgodnie stwierdzili:

- Oczywiście, trzeba udzielić pierwszej pomocy! – powiedział prelegent.

- Pierwsza pomoc udzielona przez was ma podstawowe znaczenie, od tego, czy my coś zrobimy, czy podejdziemy do człowieka, który leży, któremu coś się stało, najczęściej zależy jego życie, jeżeli pójdziemy dalej i ten człowiek będzie leżał jeszcze kilkanaście minut, a będzie miał zatrzymanie krążenia, nie będzie oddychał, to przyjedzie pogotowie za 20 – 30 minut do trupa!

- Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia w wyniku urazu, wypadku – mamy tylko pięć minut żeby tego człowieka uratować, bo po pięciu minutach, jeżeli on leży i nie oddycha, mózg już nie będzie właściwie pracował. Oczywiście nie od razu może nastąpić zgon, ale w takiej sytuacji prawie zawsze dochodzi do powikłań neurologicznych, ten człowiek nie jest już tym samym człowiekiem, którym był przed zatrzymaniem krążenie. Pierwsza pomoc ma kluczowe znaczenie.

Udzielając pierwszej pomocy należy pamiętać o naczelnych zasadach ratownictwa.

Zanim przyjedzie pogotowie. Poradnik pierwszej pomocy

Podstawowym elementem udzielania pierwszej pomocy jest dobre wyposażenie

apteczki. Wszystkie elementy poniżej wymienione mogą pomóc w uratowaniu życia.

Wyposażenie:

1. Jednorazowe rękawiczki ochronne (2 pary)

2. Maseczka do sztucznego oddychania metodą usta-usta (1 szt.)

3. Koc termiczny, tzw. „folia NRC” (1 szt.)

4. Trójkątna chusta, która może być zastosowana jako bandaż (2 szt.)

5. Nożyczki ratownicze (1 szt.)

6. Bandaż o szerokości 10 cm i 15 cm (2 szt.)

7. Opaska elastyczna o szerokości 8 cm (3 szt.)

8. Jałowa gaza

9. Opatrunek indywidualny G (1 szt.)

10. Opatrunek indywidualny M (3 szt.)

11. Gaziki o wymiarach 10 x 10 cm (4 szt.)

12. Plaster 500 x 2,5 cm (4 szt.)

13. Plastry 10 x 6 cm (8 szt.)

Oceń miejsce zdarzenia, zapewnij bezpieczeństwo sobie i poszkodowanemu

W każdym przypadku należy zachować szczególną ostrożność. Zdarzają się jednak sytuacje, w których musisz postępować według ogólnie przyjętych zasad.

1. Zabezpiecz miejsce zdarzenia:

oznacz je odpowiednio, by było zauważalne – trójkąt, taśma, światła awaryjne Twojego samochodu,

jeżeli jest to wypadek drogowy, powinieneś: wyciągnąć kluczyki ze stacyjki i zaciągnąć hamulec ręczny pojazdów biorących udział w zdarzeniu,

zachowaj szczególną ostrożność, gdy urządzenia mogą być pod napięciem,

zachowaj ostrożność, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że pojazd może

wybuchnąć, usuń zbędne przedmioty z okolic zdarzenia; odsuń osoby, które w tym momencie nie będą potrzebne lub mogą przeszkadzać.

2. Załóż jednorazowe rękawiczki i maseczkę do sztucznego oddychania – w celu

zabezpieczenia siebie przed krwią, płynami ustrojowymi, czynnikami zewnętrznymi oraz ze względów higienicznych.

Zabezpiecz miejsce zdarzenia.

Bezpieczeństwo poszkodowanych i Twoje jest najważniejsze!

Poinformuj służby ratunkowe i policję

Europejski numer alarmowy .... 112

Pogotowie Ratunkowe ............ 999

Straż Pożarna ......................... 998

Policja .................................... 997

Dyspozytor będzie potrzebował informacji o tym:

co się stało,

czy poszkodowany jest przytomny,

czy oddycha,

jaki jest dokładny adres miejsca zdarzenia,

Twoje imię i nazwisko oraz numer telefonu,

imię i nazwisko osoby poszkodowanej.

Nie odkładaj jako pierwszy słuchawki

– dyspozytor może mieć dla Ciebie jeszcze ważne informacje!

Ocena stanu poszkodowanego i jeśli konieczne, rozpoczęcie resuscytacji

krążeniowo-oddechowej RKO

Sprawdź, czy poszkodowany reaguje

Jeśli reaguje

• Zostaw w pozycji zastanej.

• Dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego.

• Rozważ wezwanie Pogotowia Ratunkowego.

• Zapewnij wsparcie psychiczne.

• Regularnie oceniaj stan poszkodowanego.

Jeśli nie reaguje (głośno wołaj o pomoc)

• Udrożnij drogi oddechowe – należy odchylić głowę poszkodowanego do tyłu

i unieść żuchwę.

• Za pomocą wzroku, słuchu i dotyku oceń, czy poszkodowany oddycha.

Jeśli nie wyczułeś oddechu lub jest zaburzony:

• Poproś osoby znajdujące się w pobliżu o wezwanie pogotowia ratunkowego i  przyniesienie defibrylatora AED.

• Rozpocznij 30 uciśnięć klatki piersiowej.

• Wykonaj 2 oddechy ratownicze RKO.

• Kontynuuj resuscytację krążeniowo-oddechową RKO (30 uciśnięć/2 oddechy).

• W razie potrzeby użyj automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED).

Jeśli wyczułeś oddech:

• Ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej.

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe (112 lub 999).

• Regularnie oceniaj czy oddech jest nadal prawidłowy.

Sprawdzanie reakcji poszkodowanego

Staraj się podejść do poszkodowanego tak, aby nie musiał odwracać głowy.

Delikatnie poklep poszkodowanego po ramieniu i nawiązuj kontakt słowny

–        głośno zapytaj co się stało, czy pamięta co się stało, „proszę otworzyć  czy”.

Jeśli kontaktuje

• Zostaw poszkodowanego w pozycji zastanej (oceń, czy nie zagraża to jego bezpieczeństwu).

• Zadaj poszkodowanemu podstawowe pytania:

– co dokładnie się stało, czy pamięta co się stało?

– czy i co go boli?

– czy się leczy, czy przyjmuje jakieś leki, jakie?

– kiedy spożywał ostatni posiłek?

– czy jest uczulony, na co?

• W razie potrzeby wezwij Pogotowie Ratunkowe (telefon 112 lub 999).

• Pozostań z poszkodowanym na miejscu i regularnie oceniaj jego stan.

Jeśli nie kontaktuje

• Poproś o pomoc osoby znajdujące się w pobliżu.

• Odwróć poszkodowanego na plecy.

• Kontynuuj czynności ratunkowe zgodnie z poniższym schematem.

1. Udrożnij drogi oddechowe

• Odchyl głowę poszkodowanego w tył i unieś mu żuchwę:

– trzymając jedną rękę na czole poszkodowanego, delikatnie odchyl jego głowę do tyłu,

– umieść opuszki palców drugiej ręki na żuchwie poszkodowanego i unieś ją – dzięki temu udrożnisz drogi oddechowe.

2. Sprawdź, czy poszkodowany oddycha

• Wykonaj równocześnie trzy czynności:

– słuchem: przystawiając ucho do ust poszkodowanego, nasłuchuj szmerów oddechowych,

– czuciem: w tym samym czasie staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku,

– wzrokiem: obserwuj czy klatka piersiowa poszkodowanego unosi się i opada, w rytmie oddechu.

• Staraj się ocenić przez ok. 10 sekund, czy poszkodowany oddycha.

• Jeśli masz wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy, załóż, że jest  nieprawidłowy i rozpocznij konieczne działania.

Jeśli oddech jest prawidłowy

• ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,

• wezwij Pogotowie Ratunkowe,

• regularnie sprawdzaj oddech poszkodowanego.

Jeśli oddech jest nieprawidłowy lub go nie wyczułeś

• poproś osoby znajdujące się w pobliżu o wezwanie Pogotowia Ratunkowego i, jeśli to możliwe, przyniesienie Automatycznego Defibrylatora Zewnętrznego (AED),

• rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO) zgodnie z poniższym schematem.

RKO – resuscytacja krążeniowo-oddechowa

Celem czynności, które składają się na RKO, jest podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych poszkodowanego: krążenia krwi i oddychania).

3. Uciskaj klatkę piersiową

• Uklęknij obok poszkodowanego.

• Wyznacz miejsce ucisku – klatka piersiowa– dolna połowa mostka.

• Nasadę dłoni jednej ręki ułóż na środku klatki piersiowej poszkodowanego, a drugiej dłoni na grzbiecie dłoni już leżącej (możesz spleść palce).

• Upewnij się, że nie będziesz kierował nacisku na żebra poszkodowanego. Nie uciskaj też górnej części brzucha ani dolnego końca mostka.

• Ustaw się pionowo nad klatką piersiową poszkodowanego, trzymając ramiona wyprostowane.

• Uciskaj mostek 30 razy z częstotliwością około 100 uciśnięć na minutę, na głębokość 5-6 cm u dorosłych i 1/3 głębokości klatki piersiowej u dzieci.

• Po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, ale nie odrywaj dłoni od mostka.

• Staraj się, aby czas uciśnięcia i zwolnienia ucisku były równe.

4. Wykonaj sztuczne oddychanie

• Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego (jak w pkt. 1).

• Jeśli posiadasz maseczkę do sztucznego oddychania połóż ją na twarzy poszkodowanego.

• Zaciśnij dwoma palcami skrzydełka nosa poszkodowanego. Weź normalny oddech i obejmij szczelnie ustami usta poszkodowanego (lub ustnik maseczki). Następnie jednostajnie wdmuchnij powietrze do ust poszkodowanego.

• Dbaj, aby głowa poszkodowanego była cały czas odgięta, a żuchwa uniesiona. Odsuń usta od ust poszkodowanego i obserwuj, czy podczas wydechu klatka piersiowa poszkodowanego opadła.

• Wykonaj 2 oddechy ratunkowe.

• Jeżeli po pierwszym oddechu klatka piersiowa poszkodowanego nie uniosła się:

– sprawdź, czy w ustach poszkodowanego nie znajdują się ciała obce (guma, protezy zębowe, wymiociny). Jeśli tak, usuń je!

– sprawdź, czy właściwie udrożniłeś drogi oddechowe,

– nie wykonuj więcej niż dwóch oddechów ratunkowych przed wznowieniem ucisków klatki piersiowej,

– oddechy nie powinny trwać dłużej niż 5 sekund.

Jeżeli masz opory przed podjęciem sztucznej wentylacji lub uważasz, że nie wykonasz ich właściwie, kontynuuj bez przerwy jedynie uciśnięcia mostka.

Jeśli poszkodowany krwawi, przed rozpoczęciem resuscytacji zatamuj krwotok!

5. Kontynuuj resuscytację krążeniowo-oddechową RKO (połącz uciśnięcia klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi)

Wykonuj na przemian 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze. Jeśli poczujesz zmęczenie poproś, by ktoś inny zajął Twoje miejsce, ale staraj się, aby przerwa w uciśnięciach była jak najmniejsza.

Nie przerywaj resuscytacji do momentu:

• przybycia wykwalifikowanych służb ratowniczych,

• uzyskania reakcji poszkodowanego na resuscytację,

• wyczerpania własnych sił.

6. Jeśli jest możliwość użycia automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED) – zrób to!

• AED są przeznaczone dla osób powyżej 1. roku życia.

• Użycie ich nie wymaga specjalnego przeszkolenia.

• Po włączeniu urządzenia, naklej elektrody na odsłoniętą klatkę piersiową poszkodowanego.

• Jeśli to możliwe i na miejscu jest więcej niż jeden ratownik, nie przerywaj resuscytacji krążeniowo-oddechowej w trakcie naklejania elektrod.

• Działaj zgodnie z poleceniami głosowymi defibrylatora.

• W czasie, gdy defibrylator analizuje rytm serca, i gdy następuje wyładowanie, upewnij się, że nikt nie dotyka poszkodowanego.

Wyładowanie zalecane przez AED

• upewnij się, że nikt nie dotyka poszkodowanego,

• naciśnij przycisk wyładowania, zgodnie z poleceniem urządzenia AED.

Wyładowanie niezalecane przez AED

• natychmiast rozpocznij RKO (resuscytację krążeniowo-oddechową) w stosunku: 30 uciśnięć/2 oddechy,

• oczekuj na kolejne komendy z defibrylatora AED.

Przed udzieleniem Pierwszej Pomocy pamiętaj o podstawowych zasadach:

• Ty i poszkodowany musicie być bezpieczni.

• Załóż rękawiczki ochronne i okulary.

1. Zwichnięcia i złamania

• Uszkodzoną część ciała utrzymuj w tej same pozycji.

• Jeśli jest otwarta rana, osłoń ją jałowym opatrunkiem.

• Usztywnij uszkodzoną część ciała.

• Jeśli to możliwe, możesz przyłożyć do miejsca urazu opatrunek chłodzący lub woreczek z lodem.

• Jeśli nie narazi to poszkodowanego na większe obrażenia, możesz unieść uszkodzoną kończynę.

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe, zwłaszcza gdy złamaniu towarzyszy duża, otwarta rana, uszkodzona część ciała jest w nienaturalnej pozycji lub gdy nie wiesz co zrobić.

2. Rany i krwotoki zewnętrzne

• Jeśli rana jest na kończynie, unieś ją.

• Przyłóż opatrunek z jałowej gazy bezpośrednio na ranę.

• Uciskaj ranę płaską powierzchnią dłoni, palców, przedmiotu.

• Gdy rana dalej krwawi, przyłóż dodatkowo kolejny gazik i wciąż uciskaj.

• Obwiąż zabezpieczającą gazę bandażem.

• Jeśli krwawienie nasila się, jest obfite, nie potrafisz go powstrzymać, widzisz oznaki wstrząsu (bladość, zimna skóra, przyspieszony oddech), lub nie wiesz, jak powinieneś się zachować, wezwij ratowników.

• Zostań z poszkodowanym do przybycia pogotowia.

• Jeśli rana jest niewielka, warto przemyć ją bieżącą wodą lub solą fizjologiczną przed rozpoczęciem prawidłowych czynności.

Krwawienie z nosa

• Ułóż poszkodowane w pozycji siedzącej i lekko pochylonej do przodu Poproś poszkodowanego by usiadł i pochylił się do przodu.

• Po założeniu rękawiczek Zaciśnij delikatnie oba płatki skrzydełka jego nosa na kilka minut do ustąpienia krwawienia.

• Jeśli krwawienie nie ustępuje lub nasila się to nie wystarcza – zwiększ nacisk.

• Jeśli krwawienie trwa dłużej niż 15 min., jest obfite lub gdy poszkodowany ma problemy z oddychaniem, wezwij Pogotowie Ratunkowe.

3. Oparzenia

Małe oparzenia

• Małe oparzenia bezzwłocznie schładzaj pod bieżącą, chłodną wodą przez kilka do kilkunastu minut.

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe (tel. 112 lub 999) jeśli nie umiesz ocenić rozmiaru oparzenia lub nie jesteś pewien, jak postępować.

Duże oparzenia

• Natychmiast wezwij Pogotowie Ratunkowe.

• Jeśli na poszkodowanym płonie ubranie, nie pozwól mu na ucieczkę.

• Przewróć poszkodowanego na ziemię i ugaś płomienie („turlając” poszkodowanego lub używając zwilżonego wodą koca).

• Jeśli jest to bezpieczne dla Ciebie i poszkodowanego, zdejmij spalone ubranie i biżuterię.

• Zostań z poszkodowanym do czasy przybycia pomocy.

4. Hipertermia – przegrzanie organizmu

• Umieść poszkodowanego w zacienionym miejscu.

• Jeśli zauważysz, że poszkodowany ma gorączkę, obrzęk stóp i okolicy kostek, utracił przytomność lub ma skurcze mięśni, wezwij Pogotowie Ratunkowe.

• Unieś obrzęknięte kończyny, schładzaj ciało poszkodowanego (przykładaj zimne kompresy do karku, pach, pachwin), zadbaj o podanie napoju.

• Dbaj, żeby poszkodowany odpoczywał.

• Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia rozpocznij RKO i postępują zgodnie z zasadami opisanymi we wcześniejszych rozdziałach.

5. Hipotermia, odmrożenia

Hipotermia występuje, gdy temperatura ciała spada poniżej 35°C.

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe.

• Pozostań z poszkodowanym do czasu pełnego odzyskania przez niego sił lub przybycia specjalistycznej pomocy.

• W miarę możliwości usuń poszkodowanego z zimnego otoczenia, zdejmij mokre ubranie, zapobiegaj dalszej utracie ciepła – załóż suche ubranie, okryj poszkodowanego kocem ratunkowym, zastosuj chemiczne okłady rozgrzewające, układając je od przodu na klatkę piersiową.

• Podawaj ciepłe płyny do picia jedynie wtedy, gdy poszkodowany jest przytomny i jest w stanie samodzielnie je wypić.

• Dbaj, by poszkodowany wykonywał jak najmniej ruchów (wyjątek – poszkodowany jest w pełni przytomny, z drżeniem mięśni – wówczas możesz zachęcić do ćwiczeń).

• Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ułóż go w pozycji bezpiecznej.

Pamiętaj!

• nie rozcieraj odmrożeń,

• nie nacieraj odmrożeń śniegiem,

• nie przebijaj powstających pęcherzy,

• nie poddawaj odmrożonych części ciała działaniu wysokiej temperatury,

• nie pozwalaj poszkodowanemu na spożywanie alkoholu.

6. Zadławienie

• Jeśli poszkodowany jest przytomny i ma problemy z oddychaniem, nie kaszle (nie wydaje dźwięków, często pochyla się, chwytając się za szyję), zapytaj: „czy się krztusisz?”.

Jeśli przytaknie kiwnięciem głowy, działaj natychmiast.

• Zastosuj do 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową:

– stań z boku i nieco za poszkodowanym,

– połóż jedną dłoń na klatce piersiowej poszkodowanego i pochyl go do przodu tak, aby ciało obce mogło przedostać się do ust, a nie przesuwało się w głąb dróg oddechowych,

– nadgarstkiem drugiej ręki uderz 5 razy w okolicę międzyłopatkową.

• Jeżeli 5 uderzeń nie doprowadziło do usunięcia ciała obcego, zastosuj 5 uciśnięć nadbrzusza:

– stań ustaw się za poszkodowanym, obejmij go na wysokości brzucha rękami, zaciśnij jedną dłoń w pięść i umieść ją pomiędzy pępkiem i początkiem mostka poszkodowanego, a następnie połóż na niej drugą.

– uciskaj szybko do góry w swoim kierunku,

– uciskaj, aż poszkodowany wykrztusi ciało obce, lub do czasu, gdy utraci przytomność.

• Jeśli poszkodowany utracił przytomność, ułóż go na podłożu.

• Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia prowadź resuscytację zgodnie z zasadami opisanymi we wcześniejszych rozdziałach.

7. Zatrucie lekami

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe.

• Zachowaj szczególną ostrożność, gdy do utraty przytomności doszło jednocześnie u więcej niż jednej osoby.

• Spróbuj zidentyfikować truciznę(y) – zabezpiecz pudełka/opakowania znalezionych substancji, spróbuj uzyskać informację od poszkodowanego lub świadków.

• Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia prowadź resuscytację z zasadami opisanymi we wcześniejszych rozdziałach.

• Jeśli będziesz narażony na zatrucie niebezpiecznymi środkami, odstąp od podawania oddechów ratowniczych.

8. Ukąszenia i użądlenia przez owady

Jeśli poszkodowany wykazuje oznaki ostrej reakcji uczuleniowej (trudności w oddychaniu, puchnięcie twarzy i języka, omdlewanie), lub jeśli mówi, że jest uczulony na jad oraz ukąszenia owadów, natychmiast wezwij Pogotowie Ratunkowe.

Ponadto:

• Oddal się wraz z poszkodowanym od miejsca, w którym doszło do ukąszenia.

• Jeśli poszkodowanego użądliła pszczoła, poszukaj na skórze żądła i usuń je (podważając płaskim przedmiotem lub używając pęsety). Nie wysysaj go!

• Umyj miejsce ukąszenia/użądlenia wodą z mydłem.

• Pozostań z poszkodowanym przez około 30 min. lub do przybycia pomocy.

• Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia prowadź resuscytację zgodnie z zasadami opisanymi we wcześniejszych rozdziałach.

9. Porażenie prądem elektrycznym

•

 Wyłącz wszystkie pobliskie źródła prądu.

• Wezwij Pogotowie Ratunkowe – jeśli instalacja jest nadal pod napięciem poinformuj o tym fakcie dyspozytora.

• W razie potrzeby wezwij Pogotowie Energetyczne.

• Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia, rozpocznij zabiegi RKO i postępuj zgodnie z zasadami opisanymi we wcześniejszych rozdziałach.

Uwaga – Poszkodowany porażony prądem zawsze wymaga hospitalizacji.

10. Tonięcie, podtopienie

• Wezwij pomoc.

• Jeśli to możliwe prowadź akcję ratunkową nie wchodząc do wody (możesz rzucić tonącemu koło ratunkowe, linę itp.)

• Jeżeli dojdzie do zatrzymania krążenia, rozpocznij RKO i postępują zgodnie z zasadami opisanymi we wcześniejszych rozdziałach.

Natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji w miejscu zdarzenia ma podstawowe znaczenie dla przeżycia i powrotu funkcji neurologicznych u poszkodowanego.

Zdjęcia i „Poradnik pierwszej pomocy” – materiały promocyjne firmy Valeant