Budowa kościołów w epoce PRL nie była zadaniem łatwym. Choć podejście lokalnych władz względem Kościoła Katolickiego i innych grup wyznaniowych ewoluowało i nie miało jednolitego charakteru. Kościół i księży zwalczano, szykanowano, kontrolowano, ale byli też tacy duszpasterze, których tolerowała i popierała sama partyjna „góra”. Na budowę kościoła pw. Świętego Michała w Sopocie, który wybudował ks. Ambroży Dykier cegiełkę ufundował… Władysław Gomułka. To jeden z wyjątków.
Na ogół do końca lat 70. XX wieku nie zezwalano na budowę nowych świątyń i tak też było w powojennym Gdańsku. Władze liczyły, że wierni zniechęcą się do niedzielnych mszy i nabożeństw, jeśli kościół będzie znajdował się daleko od nowych osiedli. Tym założeniom sprzeciwiali się mieszkańcy socjalistycznego Gdańska. Wystawy plenerowe pokazują fenomen budowania świątyń – nie tylko w kontekście architektury sakralnej, ale także społecznym – bo wspólna budowa jednoczyła katolików i przeciwników ustroju, mieszkańców i nowych sąsiadów…
Wystawy w trzech gdańskich dzielnicach są w efektem projektu „Kościół obywatelski. Budowa gdańskich świątyń w okresie Polski Ludowej”, dofinansowanego ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra”. W jego ramach Muzeum Gdańska dodatkowo zbierało relacje świadków budowy gdańskich kościołów oraz fotografie związane z ich zaangażowaniem. Część z nich możemy zobaczyć właśnie na prezentowanych wystawach – mówi dr Andrzej Hoja z Muzeum Gdańska, koordynator projektu.
Przymorze
Wystawę planszową na Przymorzu będzie można zobaczyć do 10 grudnia przy kościele pw. NPM Różańca Św. Opowiada ona o perypetiach związanymi z budową jednej z najbardziej charakterystycznych i najwyższych świątyń Gdańska, powszechnie zwanej „Okrąglakiem”.
- Choć władze wojewódzkie wstępnie zgodziły się na budowę świątyni w 1957 r., to przez cały ten czas, aż do strajków z 1970 r. decyzja była blokowana. Kamień węgielny wmurowano w 1972 r., a lokalna społeczność Przymorza rozpoczęła budowę świątyni. 83-metrowa wieża kościoła została ukończona w trzy lata po pierwszej mszy, czyli w 1979 r. Mało kto dziś zwraca uwagę, że jej wysokości miała wtedy ważne znaczenie. Była symbolem – mówi Klaudiusz Grabowski z Muzeum Gdańska, autor koncepcji wystaw.
Stogi
Wystawa plenerowa przy kościele pw. Świętej Rodziny opowiada inną historię. Będzie ją można zobaczyć od 1 do 21 grudnia 2018 r. Tu, po wojnie, kościół powstał w 1948 r., ale w dawnej kawiarni hotelowej. Wysiłkiem mieszkańców wkrótce powstała niewielka kaplica dla około 1200 osób. Starania o budowę kościoła „z prawdziwego zdarzenia” były blokowane przez aparat władzy. Mimo zlecenia i powstania imponującego projektu nowej świątyni w 1967 roku, ostatecznie zgodzono się jedynie na rozbudowę pierwotnej kaplicy.
Zaspa
Przy projektowaniu Zaspy władze komunistyczne celowo pominęły potrzebę budowy świątyni dla wiernych tej dzielnicy. Miało to być kolejne socjalistyczne osiedle Polski Ludowej, w pełni laickie, wolne od religijnych „zabobonów”. Tu dzięki niezwykłej determinacji mieszkańców zgodę na budowę świątyni udało się osiągnąć w 1979 r., po zaledwie roku starań Dla powstania parafii i kościoła pw. Opatrzności Bożej nie bez znaczenia był także wybór na papieża Karola Wojtyły i zmieniająca się w tym czasie polityka władz dopuszczająca więcej inicjatywny w budownictwie sakralnym. Na fali zmian na Zaspie powstała też druga parafia pw. Św. Kazimierza, której kościół „wyrósł” z ustanowionego tu w 1980 r. punktu katechetycznego.
Nowe świątynie Gdańska w okresie Polski Ludowej – Przymorze
- 24 listopada – 10 grudnia 2018 r.
- Plac przed kościołem pw. NMP Królowej Różańca Świętego, Plac Najświętszej Marii Panny 1
- Wstęp: bezpłatny, wystawa plenerowa
Nowe świątynie Gdańska w okresie Polski Ludowej – Stogi
- 1 – 21 grudnia 2018 r., godz. 15:00
- Plac przed Kościołem pw. Świętej Rodziny, ul. Krucza 12
- Wstęp: bezpłatny, otwarcie wystawy 1 grudnia 2018 r., godz. 15:00
Nowe świątynie Gdańska w okresie Polski Ludowej – Zaspa
- 5 – 31 grudnia 2018 r., godz. 17:00
- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna (filia nr 6), ul. Pilotów 3
- Wstęp: bezpłatny, otwarcie wystawy 5 grudnia 2018 r., godz. 17:00
Napisz komentarz
Komentarze