Prowadzili ich przez ciemny las, wierząc, że zbrodnia nigdy nie wyjdzie na jaw. 82. rocznica zbrodni niemieckiej w Lesie Szpęgawskim

LAS SZPĘGAWSKI. Stajemy dziś – z pochyloną głową, pełni zadumy i bolesnego skupienia… - takie epitafium ukazuje się oczom osób, przybywającym na miejsce kaźni w Lesie Szpęgawskim. 82 lata temu niemieccy oprawcy, pomiędzy drzewami, które do dziś kryją piętno tamtych wydarzeń, prowadzili na śmierć swoje ofiary – przedstawicieli narodu polskiego, w większości mieszkańców Kociewia. Wśród setek ofiar także wielu tczewian, pelplinian i starogrodzian. Chwilę później, w bestialski sposób, dokonywali ich egzekucji strzałem w tył głowy. Szacuje się, że śmierć poniosło tam od 5 nawet do 7 tys. osób – nauczycieli, lekarzy, duchownych.

01.10.2021 09:22

Prowadzili ich przez ciemny las, wierząc, że zbrodnia nigdy nie wyjdzie na jaw. 82. rocznica zbrodni niemieckiej w Lesie Szpęgawskim

Autor: Jacek Trzosowski

Ginęli też przedstawiciele Poczty Polskiej. Nie oszczędzono nawet pensjonariuszy Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Kocborowie, bo stanowili zaprzeczenie niemieckiej, rasistowskiej koncepcji człowieka. 26 września, w rocznicę tej niemieckiej zbrodni, przy grobach ofiar odprawiono uroczystą Mszę Świętą. Odczytany został apel pamięci. Żołnierze 22. Bazy Lotnictwa Taktycznego oddali hołd salwą honorową. Mszy Świętej w lesie szpęgawskim przewodniczył biskup pelpliński Ryszard Kasyna.

We wrześniu każdego roku do Lasu Szpęgawskiego przybywają setki osób. Mieszkańcy Pomorza chcą w ten sposób oddać hołd zamordowanym w latach 1939-1940 przez niemieckiego okupanta.

Pierwsza masowa egzekucja w Lesie Szpęgawskim miała miejsce najprawdopodobniej 18 września 1939 roku. Najwięcej odbyło się ich pomiędzy 10 października a 8 grudnia. Według relacji jednego z więźniów - księdza Ignacego Stryszyka - „prawie trzy razy dziennie wywożono więźniów na rozstrzelanie”. W sumie w taki sposób zabito 1500 osób ze starogardzkiego więzienia. Zginęła prawie połowa kapłanów ówczesnej diecezji pelplińskiej, prawie 200 nauczycieli i pedagogów. Łącznie szacuje się, iż między wrześniem 1939 r. a styczniem 1940 r. zamordowano tam od 5000 do 7000 osób – przede wszystkim przedstawicieli polskiej inteligencji z Kociewia, Kaszub i innych regionów Pomorza oraz pacjentów szpitala psychiatrycznego w Kocborowie. Obok nich w Lesie Szpęgawskim ginęli również Żydzi oraz niemieccy przeciwnicy nazizmu.

Kociewska Golgota
Po zakończeniu wojny w Lesie Szpęgawskim odkryto aż 32 mogiły zbiorowe. Ten szczególny cmentarz zwykło się nazywać Kociewską Golgotą. Szpęgawsk jest obok Piaśnicy i Mniszka pod Świeciem największym cmentarzem ofiar hitlerowskiego ludobójstwa na Pomorzu.
Z inicjatywy lokalnych samorządowców, przy współpracy Piotra Pliszki i Mateusza Kubickiego, nazwiska blisko 2500 ofiar tej strasznej zbrodni w 2019 roku przestały być anonimowe. W miejscu kaźni odsłonięty został wyjątkowy monument - betonowy las, w którym ścięte pnie są symbolem utraconego nagle życia. Życia, które tętniło pełnią energii i zapału do działania i pracy na rzecz ojczyzny. To właśnie na nich zamieszczono nazwiska ofiar niemieckich zbrodni.

Delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem poległych. O muzyczną oprawę uroczystości zadbała Orkiestra Dęta z Pelplina.

Tekst i fot. Jacek Trzosowski