Nieletnie mamy. Za młode na macierzyństwo

Organizatorem ogólnopolskiej konferencji "Zbyt młode na macierzyństwo!?" był Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy im. Janusza Korczaka w Kwidzynie. Konferencji patronował Minister Edukacji Narodowej. Tematyka spotkania została rekomendowana przez  prof. Marię Beisert z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Marian Pietrusiak, dyrektor Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego im. Janusza Korczaka w  Kwidzynie, twierdzi, że konferencja miała zwrócić uwagę na narastający problem nieletnich mam, które trafiają między innymi do takich placówek, jak MOW.
- Mam nadzieję, że konferencja będzie powodem do refleksji, do zastanowienia się nad sytuacją związaną z małoletnimi mamami. Jeden z elementów naszej pracy dotyczy ciężarnych wychowanek. Trafiają one do nas w ciąży lub po urodzeniu dziecka. W ubiegłym roku we wszystkich placówkach w kraju został zanotowany wzrost takich przypadków. Uznaliśmy, że najwyższy czas spotkać się  w gronie dyrektorów, pedagogów i psychologów z placówek resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych, aby wymienić się doświadczeniami i porozmawiać na ten temat. Dzień wcześniej odbyła się ogólnopolska narada dyrektorów młodzieżowych ośrodków szkolno-wychowawczych resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych koedukacyjnych dla dziewcząt. Podczas narady rozmawialiśmy na temat bieżących spraw nurtujących pracowników takich ośrodków jak nasz - mówi Marian Pietrusiak.
W konferencji udział wzięła między innymi Elżbieta Matejka z Departamentu Zwiększania Szans Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej.
- To ważny problem, którym MEN interesuje się przez cały czas. W ubiegłym tygodniu odbyła się konferencja w kancelarii prezesa rady ministrów poświęcona problemowi nieletnich matek. Ważną kwestią jest  nie tylko unikanie problemów związanych z przedwczesnym macierzyństwem, ale także pomoc młodym dziewczynom, które znalazły się w takiej sytuacji. Mówimy o tym problemie zarówno w aspekcie ogólnospołecznym, uniwersalnym, jak i w aspekcie specyficznym, czyli dotyczącym wychowanek młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodków socjoterapii. Problemy dotyczą między innymi trudności młodych matek w nawiązywaniu i utrzymaniu kontaktu z dzieckiem oraz jego pokochania. Z drugiej strony chodzi o nabycie przez młodą mamę umiejętność opiekowania się dzieckiem. To problemy, które dotyczą sporej grupy współczesnej młodzieży. Wiąże się to też ze specyfiką demograficzną. Mamy w tej chwili niewiele rodzin wielodzietnych. Bardzo często jest tak, że kontakt młodej dziewczyny z małym dzieckiem jest pierwszym tego typu doświadczeniem. Brakuje wówczas podstawowych umiejętności opiekuńczych, ale także wiedzy o tym jak funkcjonuje małe dziecko - podkreśla Elżbieta Matejka.
Magdalena Kobyłecka z Pracowni Psychologiczno-Seksuologicznej, działającej pod kierunkiem prof. Marii Beisert w Poznaniu zaprezentowała różne kierunki rozwoju psychoseksualnego młodych dziewcząt. Diagnozę wczesnego rodzicielstwa w Polsce przedstawiła dr Alicja Zbierzchowska z Zakładu Pedagogiki Społecznej, Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego, która podkreśliła, że każdego roku ok. pięciu tysięcy nieletnich mam rodzi dzieci.
- Można się zastanawiać czy to dużo czy mało, ale należy pamiętać, że te pięć tysięcy dziewcząt rodzi ok. pięciu tysięcy dzieci. Należy do tego dodać ciąże bliźniacze. Co roku przybywa nam 10-tysięczne miasteczko niepełnoletnich mam Oznacza to borykanie się z codziennymi problemami wielu matek. Te dziewczęta do takich problemów nie dorastają – podkreśla dr Alicja Zbierzchowska.

Podczas konferencji został zaprezentowany pogram profilaktyczno-terapeutyczno-edukacyjny "Dobra mama", realizowany w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Kwidzynie. Pozwala on dziewczętom przygotować się do roli mamy po opuszczeniu ośrodka. Program realizowany jest przez wszystkich pracowników placówki.

- Jest on realizowany w formie warsztatów. Dziewczęta starają się wejść w rolę małego dziecka, ucząc się w jaki sposób dziecko odbiera świat  – powiedziała Wanda Masalska-Szymanek, psycholog Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Kwidzynie. - W realizacji programu pomaga nam Regionalna  Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza dla niepełnosprawnych dzieci im. Janusza Korczaka w Gdańsku. Co roku ok. 10  proc. wychowanek przybywa do placówki w ciąży lub wcześniej urodziło dziecko. Systematyczne badania dotyczące losów wychowanek po opuszczeniu placówki wykazały, że usamodzielnione dziewczęta bardzo szybko zakładają rodziny. Są to związki formalne lub nieformalne. Często pozostają osamotnione w swoich nowych rolach życiowych, pozbawione pomocy ze strony najbliższej rodziny. Brakuje im umiejętności związanych z właściwą opieką nad małym dzieckiem oraz zapewnieniem mu ochrony przed niebezpieczeństwem, a szczególnie przed przemocą. Ponadto coraz częściej w środkach masowego przekazu pojawiają się informacje o drastycznych przypadkach krzywdzenia i zaniedbywania małych dzieci przez nieodpowiedzialnych rodziców. Bulwersujące są informacje o pobiciu niemowląt przez agresywnych konkubentów matek, pijanych matkach spacerujących nocą z wózkiem dziecięcym, kilkuletnich dzieciach pozostawionych na ulicy bez opieki,  itp. Zdaliśmy sobie pytanie w jaki sposób zapobiegać podobnym dramatom. Czy nasze wychowanki będą w przyszłości potrafiły chronić siebie i swoje małe dzieci przed przemocą?  Czy będą potrafiły właściwie rozpoznawać sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu własnych dzieci oraz  co możemy zrobić w placówce, aby rozwinąć w wychowankach podstawowe kompetencje do opieki nad małym dzieckiem. To wszystko skłoniło nas do stworzenia tego programu.

Konferencja była także okazją do zaprezentowania doświadczeń Centrum Interwencji Kryzysowej w Gdańsku związanych z przemocą w rodzinie. Mówił o tym  Krzysztof Sarzała. Prawne aspekty urodzenia dziecka przez niepełnosprawną matkę omówiła natomiast Małgorzata Żołnowska, sędzia Sądu Rejonowego w Kwidzynie