Reklama

„Kamienica” o relacjach sąsiedzkich

&bdquo;Kamienica” w Miejskim Teatrze Miniatura. Pięć minut przed premierą. Humorystyczna opowieść o relacjach sąsiedzkich z historią Gdańska w tle.

Katarzyna Korczak
12.12.2013 13:53 (aktualizacja 18.08.2023 15:59)

W niedzielę 15 grudnia o 19.00 w Miejskim Teatrze Miniatura odbędzie się prapremiera teatralnej adaptacji książki „Kamienica” gdańszczanki Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, jednej z najbardziej cenionych polskich autorek literatury dla dzieci. Jak czytamy w zapowiedzi: „Przedstawienie będzie humorystyczną opowieścią o szacunku dla odmienności, indywidualizmie i niestandardowym podejściu do życia.

Bohaterami tej historii są mieszkańcy kamienicy Pod Świńskim Ryjem, do której znienacka wprowadza się nowa świnka – indywidualistka Klara Kwik z dużą dozą wyobraźni i nieposkromionej kreatywności. Wynika z tego cała masa nieporozumień i konfliktów, a w tle czai się niepokojąca tajemnica z przeszłości. Na dodatek na koniec pojawiają się jeszcze duchy przodków mieszkańców kamienicy... (…)”

Świnia jest symbolem

- W rozmowie z Roksaną wszystko stało się jasne, kamienica występująca w książce jest miejscem, w którym autorka mieszkała i historia w pewien sposób jest związana z nią, dlatego zdecydowałam się na osadzenie sztuki tutaj i teraz, przerysowując niektóre motywy i watki - powiedziała na próbie medialnej Ewa Piotrowska, reżyser. – Problem dla nas tkwił w tym, że książka przeznaczona jest dla dzieci od 9 roku życia, a nam zależało, żeby wyostrzyć pewne kwestie.

Do grona realizatorów dołączyła Małgorzata Sikorska - Miszczuk, która jest specjalistka, jeśli chodzi o dramaturgię, dzięki niej pewne wątki zostały rozwinięte i powstał, zdaniem reżysera, spektakl dla młodzieży od 12 roku życia i dorosłych. Przedstawienie mówi o dorastaniu, o sposobach odnalezienia się wśród różnych problemów, wątków, obcości, tożsamości.

- W oryginale rzecz dzieje się w świecie świnek i my chcemy w pewien sposób zaznaczyć to, że nie jesteśmy w świecie ludzi, tylko świń, mieszkańcy naszej kamienicy są po prostu świnie – kontynuuje Ewa Piotrowska. – Podczas prób szukaliśmy odpowiedzi na pytania, próbowaliśmy znaleźć pewien rodzaj zachowania, który kojarzy nam się ze świnią.

- Nie krytykujemy świń, bardziej patrzymy na problem przez pryzmat człowieka - wyjaśnia reżyser. – Słowa świnia nie rozumiemy dosłownie, jest to symbol.

Sylwetki złamane, zniekształcone

- Nie byłam w kamienicy, do której odwołuje się autorka powieści, nie wiem, w jakim miejscu jest - powiedziała Martyna Dworakowska, autorka scenografii i kostiumów. – Dla mnie ta kamienica była punktem wyjścia, nie chciałam tego osadzać w konkretnym miejscu, bo to są rzeczy, które można odnieść do bardzo wielu miejsc i środowisk.

Tym niemniej scenograf szukała miejsc we Wrzeszczu, które posłużyły jej jako inspiracja. Elementem dekoracji są powiększone zdjęcia z wnętrz starej fabryki we Wrzeszczu, Dworakowska wyszukała je w Internecie, nawiązała kontakt z autorem, Jackiem Piotrowskim i zaprosiła go do współpracy. Pozostałe elementy – drzwi itp. są wymyślone.

- Chodzi o uchwycenie charakteru nieporządku, brudu, a jednocześnie zachowanie tego w temacie człowieka – mówi Ewa Piotrowska. – Wszystko jest podniszczone, z bebechami na wierzchu. – Nie ma pokoju, kuchni, układy się zmieniają na bazie tych samych elementów.

Jest to symboliczna sceneria. W strojach starała się znaleźć i zwierzę i człowieka, nie chciała być dosłowna, żeby nie infantylizować tematu, nie robiła ogonków i uszek świniom, a jednocześnie się starała, żeby się czuło, że wszystkie sylwetki są trochę złamane, zniekształcone. Stąd powypychane pupy, ramiona, piersi, nie ma aktorów z własną sylwetką.

- Szukałam kształtu, inspirując się zwierzęciem, a jednocześnie chciałam, żeby byli to ludzie - dodaje.

Ślub i mieszkają z teściową

- Moim partnerem jest Jacek Majak, który gra Lucjusza Prosiaczyńskiego - mówi Agnieszka Grzegorzewska, odtwórczyni roli Klary Kwik. – Klara jest obca, z zewnątrz, przychodzi do kamienicy, ponieważ jest śmiertelnie zakochana w Lucjuszu, bierze z nim ślub i mieszkają razem z teściową. Bohaterka nie pasuje do środowiska i stara się za wszelką cenę wkraść w serca mieszkańców kamienicy.

Ale nie jest jej łatwo odnaleźć w nowej dla niej społeczności, gdzie lokatorzy znają się świetnie i to od kilku pokoleń. Klara przybywa z blokowiska, aktorka wczuwa się w postać tym bardziej, że sama wychowała się w falowcu na Przymorzu, gdzie człowiek jest anonimowy.

Cokolwiek jednak bohaterka nie zrobi, źle jest odbierane, jest poddawana krytyce, sąsiedzi uważają, ze zrujnowała życie Lucjuszowi i najbardziej by chcieli, aby to obca baba wyniosła się tam, skąd przyszła.

- Grając rolę Klary właśnie się dowiaduję, jak może być paskudnie, jak jest się nie akceptowanym absolutnie – dodaje Grzegorzewska. – Nie chciałabym znaleźć się w takiej sytuacji, ale widzę wiele podobnych zachowań w naszym mało tolerancyjnym, kostycznym społeczeństwie.

Zdjęcia: serwis Miejskiego Teatru Miniatura

* * *

Roksana Jędrzejewska-Wróbel napisała ponad 20 książek dla najmłodszych, które otrzymały wiele nagród i wyróżnień, między innymi nagrodę „BESTSELLER-ka”, a także trafiły na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej oraz na Złotą Listę Fundacji ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom. „Kamienica” otrzymała nominację do tytułu „Książki Roku2006”polskiej sekcji IBBY, wyróżnienie Donga w konkursie Fundacji „Świat Dziecka" na „Dziecięcy Bestseller Roku2007”i wyróżnienie w Konkursie Literackiej Nagrody im. K. Makuszyńskiego.

Adaptacja przygotowana przez Roksanę Jędrzejewską-Wróbel i Małgorzatę Sikorską-Miszczuk (jedna z najlepszych polskich dramatopisarek, laureatka zeszłorocznej gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej) wykorzystuje społeczny potencjał opowieści, odwołując się do historii Gdańska i podkreślając źródła lęków, które są podstawą często wrogiego stosunku do odmienności czy niepokoju nią wywołanego. Jednocześnie autorki mówią o tym, ile wyczucia, empatii i drobnych kompromisów wymaga nawiązanie dobrych sąsiedzkich relacji.

„Podczas prób do „Kamienicy” szukałam też odpowiedzi na pytanie, co znaczy w naszym społeczeństwie bycie świnią? Dlaczego świnia jest symbolem nikczemności i zdziwaczenia? Co to znaczy przyprawić komuś świński ryj? I jak budować na scenie poszczególne charaktery w świecie, w którym żyją wyłącznie świnie” – mówi reżyserka spektaklu, Ewa Piotrowska. – „Akcja sztuki dzieje się tu i teraz. Dlatego też Gdańsk Wrzeszcz, a w zasadzie fotografie starych kamienic z tej części Gdańska stały się główną inspiracją przy budowaniu przestrzeni scenicznej.”

Reżyserka przedstawienia Ewa Piotrowska ma na swoim koncie wiele inscenizacji w Polsce i za granicą (m.in. na Litwie, Słowacji, w Rosji i Meksyku). Wiele z reżyserowanych przez nią spektakli zdobyło prestiżowe nagrody na festiwalach i w konkursach teatralnych, m.in. główną nagrodę III Ogólnopolskiego Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Europejskiej oraz Grand Prix V Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek w Jekaterynburgu (Rosja). Ewa Piotrowska jest również dyrektorem Teatru Baj w Warszawie.

Scenografię do spektaklu i kostiumy zaprojektowała absolwentka scenografii Akademii Teatralnej w Pradze (DAMU) Martyna Dworakowska, która do tej pory współpracowała z kilkudziesięcioma teatrami lalkowymi i dramatycznymi w Polsce, Czechach i na Węgrzech.

Autorem bardzo ważnego w tym spektaklu ruchu scenicznego jest trójmiejski performer, tancerz i choreograf Krzysztof Leon Dziemaszkiewicz, w latach 1987–1995 tancerz i asystent choreografa w Teatrze Ekspresji Wojciecha Misiuro, który od 1995 roku tworzy własny teatr Patrz Mi Na Usta, działający do dzisiaj.

Muzykę stworzy Piotr Pawlak, związany z trójmiejską sceną muzyczną gitarzysta i producent, autor muzyki teatralnej i filmowej. Grał m.in. w zespołach Bielizna, Kury, Arhythmic Memory, Łoskot. Producent płyt wielu cenionych wykonawców, między innymi Ścianki, Kur, Łoskotu, Kobiet, Tymon & Transistors, Pulsarusa i 100nki. W ostatnich latach współpracował z Olem Walickim w ramach projektu Kaszebe, Antonim Gralakiem w Yeshe oraz tworzył autorski projekt Gym Society.