Festiwal Tour de Carillon 2011: „Dzwony Heweliusza”

Mobilny carillon „Gdańsk” od maja 2009 r. nie tylko pracowicie służy mieszkańcom Trójmiasta, ale i odbywa prestiżowe podróże do Wilna albo Brukseli. Co roku też wyrusza pod egidą Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego w tournée po naszym, podzielonym na dwa województwa, Pomorzu Nadwiślańskim, w ramach Festiwalu „Tour de Carillon”. Co roku udaje się uzyskać środki na Festiwal z Urzędów Marszałkowskich obydwu województw. Dzięki organizacyjnej pomocy lokalnych władz i instytucji kultury, staje się możliwe zagrać dwa, a wyjątkowo nawet trzy koncerty dziennie, w oddalonych nawet o kilkadziesiąt kilometrów miejscowościach.
Co roku Festiwal, poza sztuką stara się promować jakąś szczytną ideę bądź hasło, tak poprzez repertuar, jak i wybór trasy i miejsc koncertowych. Dwa lata temu obchodziliśmy Międzynarodowy Rok Astronomii „koncertami heliocentrycznymi” z udziałem orkiestry dętej. Przed rokiem mieliśmy okazję prześledzić ślady młodzieńczych wędrówek Frycka Chopina od Ziemi Dobrzyńskie, aż do Gdańska. Graliśmy na najpiękniejszych i najbardziej reprezentacyjnych placach odwiedzanych miejscowości, w zespołach pałacowych i parkach, przed kościołami i na dziedzińcach klasztornych.
Tegoroczny Festiwal odbywa się pod swojsko brzmiącym hasłem „Dzwony Heweliusza”, swojsko, bo zaoszczędza tłumaczenia zdumionym mieszkańcom co to jest carillon. Związki dzwonów z astronomią i Heweliuszem są wielorakie. Heweliusz urodził się, i poza podróżami, całe życie mieszkał w Gdańsku, który jako jedyne polskie miasto już w tamtych czasach, po dziś dzień, miał swoje carillony. Pełnią one rolę szlachetnej ikony dźwiękowej miasta. Najpotężniejszy gdański carillon wisi na wieży kościoła św. Katarzyny, można powiedzieć, że wprost nad głową pochowanego w świątyni astronoma. Drugi, na Ratuszu Głównego miasta, gdzie Jan Heweliusz piastował funkcję miejskiego rajcy. Pobudzone do głosu dzwony drgają bardzo podobnie jak czynią to gwiazdy, układając wzdłuż równika i południków charakterystyczne linie podziału, co daje w efekcie charakterystyczny, nieharmoniczny, polifoniczny dźwięk dzwonu. Sprawny fizyk powinien móc się pokusić o odtworzenie wielkości, kształtu i składu chemicznego dzwonu, posługując się wyłącznie mikrofonem i oscyloskopem.
Przed dwoma laty zaprezentowaliśmy koncert pt. Selenografia. Nawiązując do dzieła Heweliusza i wykonywaliśmy utwory z Księżyce w tytule. Dziś chcemy uatrakcyjnić ten repertuar sięgając np. do muzyki filmowej i klezmerskiej. Będziemy odwiedzać miejscowości, które poprzez astronomię, mogą kojarzyć się z Heweliuszem. Heweliusz w Gdańsku wybudował największe w ówczesnym świecie obserwatorium astronomiczne. Dziś stoimy przed szansą wybudowania największego na świecie obserwatorium radiowego, ze stumetrowym radioteleskopem „Hevelius”. W związku z tym objedziemy Bory Tucholskie, najbardziej rozsądną lokalizacje anteny, koncertując w Kościerzynie, Czersku, Starogardzie Gdańskim, Tucholi i Świeciu. Po drodze zajrzymy do Żukowa, gdzie jest szkoła pod patronatem astronoma.
Jadąc z Kaszub i Kociewia na południe, na Krajnie, Pałukach, Kujawach, Ziemi Chełmińskiej i Dobrzyńskiej, odnajdziemy dziesięć z czternastu miejscowości, w których wybudowano tzw. astrobazy, małe przyszkolne, publiczne obserwatoria astronomiczne, które mogą zapoczątkować cywilizacyjne zmiany w naszym kraju. Amerykańscy socjologowie robili badania kadry inżynierskiej, poszukując w nich źródeł inspiracji naukami matematyczno-przyrodniczymi. Ponad połowa wskazała, że były to … obrazy nieba. Swoimi koncertami chcemy uświadomić mieszkańcom, jaki to niezwykły projekt, stał się ich udziałem. W dwóch gminach, w Gostycynie i Złejwsi Wielkiej, koncertujemy bezpośrednio na tle pawilonów obserwacyjnych!
Specjalny koncert będzie miał miejsce w obserwatorium w Piwnicach. Obok muzyki, chcemy, powtórzyć pokaz animacji astronomicznych i obrazów nieba na czaszy 32m radioteleskopu, który tak wielkie zainteresowanie wzbudził podczas Festiwalu Nauki i Sztuki. Koncert ten dedykujemy zmarłym w ostatnich tygodniach profesorom z Obserwatorium, Stanisławowi Gorgolewskiemu i Andrzejowi Woszczykowi, a także dyrektorowi toruńskiego Planetarium, Lucjanowi Broniewiczowi, od którego pochodzi pomysł koncertu z wykorzystaniem radioteleskopu jako wielkiego ekranu.
* * *
HARMONOGRAM KONCERTÓW
Niedziela 24 lipca
wystąpią Monika Kaźmierczak i Magdalena Cynk
    12:30 Żukowo, Kościół poklasztorny, ul. Klasztorna
    16:30 Kościerzyna, Rynek
    20:00 Starogard Gdański, Plac przed Starogardzkim Domem Kultury, ul. Jana Pawła II 3

Poniedziałek 25 lipca
wystąpią Monika Kaźmierczak i Magdalena Cynk
    15:00 Czersk, Plac Józefa Ostrowskiego
    18:30 Świecie, Osiedle Marianki, przy Małym Blankuszu

Wtorek 26 lipca
wystąpią Monika Kaźmierczak i Magdalena Cynk
    godz. 17:30 Tuchola, Rynek
    godz. 20:00 Gostycyn, Zespół Szkół, przy astrobazie

Środa 27 lipca
wystąpi Magdalena Cynk
    16:00 Żnin, parking przy ul. Sienkiewicza (na przeciw stacji Orlenu)
19:30 Inowrocław, Skwer ks. Adama Fabianowskigo przy  ul. Wilkońskiego (przed Solankami)

Czwartek 28 lipca
wystąpią Magdalena Cynk i Anna Kasprzycka
    15:00 Kruszwica, parking przed Mysią Wieżą
    17:00 Radziejów, Rynek
    20:00 Gniewkowo, Rynek

Piątek 29 lipca
wystąpią Magdalena Cynk i Anna Kasprzycka
    18:00 Zławieś Wielka, Zespół Szkół, przy astrobazie
21:00 Piwnice – Obserwatorium, pokaz video na radioteleskopie

Sobota 30 lipca
wystąpią Magdalena Cynk i Anna Kasprzycka
    16:00 Unisław, Park przy Muszli Koncertowej
20:00 Jabłonowo Pomorskie, plac przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury, Rynek 9

Niedziela 31 lipca
wystąpią Magdalena Cynk i Anna Kasprzycka
16:30 Brodnica, Rynek
20:00 Lubawa, Sanktuarium w Lipach
z towarzyszeniem Chóru Appasionata (dyr. Marek Józefowicz)
* * *
Stałą ekipę na trasie Festiwalu stanowi od lat ta sama grupa osób:
Monika Kaźmierczak, Anna Kasprzycka i Magdalena Cynk (kierownik artystyczny projektu) – carillonistki;
Roman Jach i Radosław Pleszyniak – kierowcy i techniczna obsługa instrumentu;
Maciej Mikołajewski – koordynator projektu
Pokaz na radioteleskopie – Sebastian Soberski z Centrum Astronomii UMK i Planetarium w Grudziądzu
Nad całością przedsięwzięcia czuwa Prezes Polskiego Stowarzyszenia Carillonowego – Grzegorz Szychliński.

Organizatorzy dziękują Muzeum Historycznemu Miasta Gdańska, za niekomercyjne wypożyczenie instrumentu; sponsorom: samorządom i Urzędom Marszałkowskim Województwa Pomorskiego i Kujawsko-Pomorskiego oraz samorządowi i władzom Lubawy, za sfinansowanie Festiwalu; a także licznym lokalnym, często anonimowym, reprezentantom władz, instytucji kultury, mediów i służb porządkowych, za pomoc organizacyjną.